Nieuwe roman van Thomas Verbogt, een wrokloze boomer

Thomas Verbogt zoekt naar manieren om van het leven te houden en er zin aan te geven.

De eerste keer dat ik iets van Thomas Verbogt (1952) las was in het muziekblad Oor, waarin hij in een artikel over Neil Young schreef dat hij zich verwant voelde met die zanger en zijn melancholieke levensgevoel: Old man look at my life, I’m a lot like you were.
Het is iets wat mijn lezing van Verbogt definitief heeft beïnvloed, het gevoel dat hij op zoek is naar zielsverwantschap, en naar dingen die het leven betekenis geven. Gevoelige zaken die hij niet schuwt en waarover hij niet stoer doet. Verbogt is het tegendeel van de harde, cynische schrijver die wel eens zal laten zien hoe de wereld er écht uitziet. Hij is wat je noemt een gevoelige jongen gebleven, in zekere zin een puber die het ook allemaal nog niet weet.
In zijn jongste roman ‘Als je de stilte ziet’ zijn het Bob Dylan en de cellosuites van Bach die de muzikale achtergrond vormen maar ze vertegenwoordigen hetzelfde als de muziek en teksten van Neil Young: het verlangen naar iets, hunkering zelfs al weet je niet precies naar wat! Dat ‘je ne sais quoi’- gevoel, waar de oude romantici al mee rondliepen en dat de afgelopen decennia in de Nederlandse literatuur tamelijk sleets begon te worden, heeft bij Verbogt in de loop een geheel eigen invulling gekregen.

Spijt verdraag ik niet

Hij is al jaren geleden opgehouden met zich te schamen voor zijn eigen sentimentaliteit, zoals hij ook niet langer spijt heeft van gedane zaken: “Ik zette alles wat dramatisch kon klinken overboord, ik bedoel dat het best dramatisch kon klinken, vast, maar ik trok me er niks van aan, ik minachtte mijn schaamte” en, wat steviger, “Van alles wat ik niet zei heb ik spijt. Maar spijt verdraag ik niet, niet meer. Spijt is oponthoud.”
Verbogt is een schaamteloze schrijver maar niet in de gebruikelijke zin van het woord. Hij schaamt zich niet voor zijn emoties, zijn ontroeringen, zijn onvermogen alles te begrijpen. Zo ook in deze nieuwe roman, waarin hij weer eens op zoek gaat naar de gebeurtenissen in zijn leven, een paar vriendschappen, wat liefdes, verwantschappen met deze en gene, een paar keer de dood van zo iemand, de vader van een vriendin, zijn ouders.
Het is allemaal op zich niks bijzonders, de ‘ik’ in zijn roman houdt van zijn geliefden, hij bekijkt ze, hij probeert zich met hen te identificeren, het gaat weer uit, ze verdwijnen, ze komen na jaren terug, een oude pleegbroer zorgt voor grote onrust toen en nu. Maar het saldo van al die kleine verwikkelingen is een man die intens van het leven probeert te genieten maar er tegelijkertijd zin aan wil geven. “Alles doet er toe. Alles”, denkt hij over zijn voorbije liefde voor Kaia, die een kind heeft maar misschien niet van hem.

Voorbije liefdes

Meestal is zijn wereld vol, vol met belangstelling voor anderen, met gevoelens en gevoeligheden, maar soms is zij leeg. “Het is gebeurd, denk ik later. Dan kun je er niets meer aan doen, de gebeurtenis doet nog van alles met jou, maar dat is alleen maar afwachten. Bij zo’n gedachte kijk ik naar buiten. Daar is van alles te doen, maar de straat is leeg, de hemel is leeg, ik probeer een omtrek van deze kleine wereld te ontdekken, maar die is er niet. Een paar seconden verveelt de tijd zich met me en daar voel ik me schuldig over.”
Met zijn verhalen over voorbije liefdes en gedane zaken is Thomas Verbogt de tekstschrijver van ons tekortschieten, het besef dat alles over gaat en toch ook blijft. Ik ken geen auteur voor wie het verleden , in al zijn vaagheid en onherhaalbaarheid, zo’n concrete aanwezigheid is waar hij almaar mee blijft spelen. Tegelijkertijd is hij de stilist van zijn eigen melancholie, hij formuleert in mooie, gevoelige zinnen.
Dat alles kan me ook wat té sentimenteel worden, misschien moet je een boek als dit ook niet achter elkaar uitlezen, maar eerder mondjesmaat. Hoewel, aan het einde worden er ook nog een paar oude zaken ontknoopt, maar zo gevoelig dat je het nauwelijks merkt. Want ook late ontdekkingen en openbaringen passen in de wrokloze weemoed van deze gevoelige babyboomer.

Oordeel: Gevoelige inzichten, beter tot je nemen in kleine doses