Afgelopen dagen hoorde ik in radiospotjes de vraag: `Wat deed jij tijdens de Koude Oorlog?’ Mij was nieuwe belangstelling ervoor ontgaan, maar misschien heb ik niet goed opgelet, wat ik aan het begin van de Koude Oorlog ook niet deed. Als kind in de jaren van de wederopbouw had ik mijn handen vol aan opgroeien.
Eerder deze keek ik het voor de zekerheid een paar keer na, maar morgen is het toch echt Moederdag. Normaal word je door advertenties gewaarschuwd dat het weer zover is. Je leest wat er te koop is `voor de allerliefste moeder’. Dat stoorde me altijd fel, dat getut over de allerliefste moeder. Veel moeders zijn de allerliefste moeder, maar de typering verschraalt als die commercieel uitgebuit wordt.
Al vaak probeerde ik het te begrijpen, maar het lukt niet. Paar dagen geleden scheurde ik een foto uit een krant. Daarop zijn wetenschappers in witte jassen te zien. Ze hebben stokjes vast waarop stukjes vlees geprikt zitten. Een ruikt er secuur aan, de andere praat erover tegen weer een ander die er geheimzinnig naar wijst, naar zo’n stukje vlees dus.
Als je niet graag over het weer praat, heb je het best moeilijk. Bijna iedereen wil dat. Ik probeer dat te begrijpen en dat doe ik natuurlijk ook, maar met dat begrip kan ik niets. Er is wel onderscheid tussen goed en slecht weer, als gespreksonderwerp, bedoel ik.
Op de hoek van de straat staat een bestelbus met zo veel reclameteksten erop dat ik er even naar toe moet om die in alle rust te lezen. Is een afwijking, misschien een ziekelijke: ik wil alles tot me nemen wat zich binnen mijn gezichtsveld voordoet. Soms lukt het niet, ben ik blij om, maar meestal kom ik er niet onderuit.
De Engelse keuken is tragisch, zo tragisch dat die ook een zekere mate van ontroering veroorzaakt. Als ik er ben, ga ik me niet aanstellen en doe gewoon mee en eet tussen de middag uit een krant melige, in oud vet gebakken frites met iets daarbij waarvan het best kan dat het ooit ergens gezwommen heeft. En in de vroege avond lauwe shepherd’s pie met grimmig doorgekookt gehakt erin. Daarom zijn de bierglazen daar ook zo groot.
Graag was ik vandaag in Londen geweest. Ik heb niet veel met koningshuizen, maar houd wel van monarchistische gekte. En we weten: in Engeland kunnen ze er wat van. De mokken zijn al uitverkocht. Die mokken zijn doorgaans erg lelijk, maar dat is juist goed. In de zomer van 1981 was ik in Londen, paar weken voordat Charles en Diana gingen trouwen. Veel Britten wisten al dat hij eigenlijk met Camilla wilde, maar dat maakte niets uit, iedereen had zin te smelten bij Diana.
In de jaren zeventig lagen op veel salontafeltjes boeken van Erich Fromm, een Duits-Amerikaanse psycholoog en filosoof die ineens erg populair werd. Beroemd boek: Liefhebben, een kunst en kunde. Alleen al over die titel konden we niet ophouden. We lazen het op volle kracht, maar ik kan me er niets van herinneren. Ander boek, nog beroemder: De angst voor vrijheid. Ook weer zo’n titel waarover je meteen begon na te denken. Overal kwam je het tegen, beduimeld, stuk gelezen, passages fel onderstreept, je had het er met rode wangen over.
In mijn kindertijd hielden mijn ouders de boeken over de oorlog een beetje bij me weg. Ik schrijf `een beetje’, want ik zag ze natuurlijk wel staan, hoog in de boekenkast. Ik heb het nu over de tweede helft van de jaren vijftig. Later vroeg ik hun waarom ze dat deden. Ze zeiden dat het niet was om me onwetend te houden, maar omdat ze er soms moeilijk over konden praten. Het ging vooral over de foto’s, razzia’s, transporten, kampen. `Soms, nee vaak heb je ergens geen woorden voor, alleen maar woorden die niet zeggen wat ze moeten zeggen.’
Er zijn berichten die ik alleen maar signaleer zonder dat ik me erin verdiep. Dat doe ik niet omdat ik denk: dat zie ik tegen die tijd wel. Wat ik met `tegen die tijd` bedoel, weet ik niet.
